Fabrieksharmonie UNA, 1877 – 1913
Als begin 1877 harmonie ‘Uitspanning na Arbeid’ (UNA) wordt opgericht telt Valkenswaard zo’n 1.300 inwoners. Het dorp is weliswaar nog grotendeels gericht op de landbouw, maar staat wel aan de vooravond van een geweldige verandering: de opkomst van de sigarenindustrie. In enkele decennia verandert het dorpsbeeld daardoor ingrijpend. In 1877 is er één grote sigarenfabriek, die van de Gebroeders van Best, en enkele kleinere. Jan van Best, eigenaar van de gelijknamige sigarenfabriek, is ook de grondlegger van UNA. Het korps is in eerste instantie een fabrieksharmonie, de eerste in Noord-Brabant en waarschijnlijk ook in Nederland.
UNA
Het Valkenswaardse korps krijgt de naam ‘Uitspanning na Arbeid’. Wie die naam heeft bedacht is niet bekend. Het woord ‘uitspanning’ verwijst naar ‘ontspanning, verpozing, recreatie’. Daarnaast vormen ook de beginletters, UNA, in het Latijn het woord ’tezamen’, wellicht een verwijzing naar het gezamenlijk musiceren. Overigens is de naam in Nederland niet uniek. Zo is er in 1877 in Tilburg een zangvereniging met dezelfde naam, kent Zeelst een voetbalclub UNA en bestaat er rond 1900 in Borkel en Schaft een kaartgezelschap ‘Uitspanning na Arbeid’. Ook op muzikaal vlak heeft UNA concurrentie: in Kekerdom bij Nijmegen bestaat er sinds 1899 namelijk ook een fanfare ‘Uitspanning na Arbeid’. Sinds de statutenwijziging van 1975 is de officiële naam van het Valkenswaardse korps: ‘Uitspanning Na Arbeid’.
Het Valkenswaardse korps krijgt de naam ‘Uitspanning na Arbeid’. Wie die naam heeft bedacht is niet bekend. Het woord ‘uitspanning’ verwijst naar ‘ontspanning, verpozing, recreatie’. Daarnaast vormen ook de beginletters, UNA, in het Latijn het woord ’tezamen’, wellicht een verwijzing naar het gezamenlijk musiceren. Overigens is de naam in Nederland niet uniek. Zo is er in 1877 in Tilburg een zangvereniging met dezelfde naam, kent Zeelst een voetbalclub UNA en bestaat er rond 1900 in Borkel en Schaft een kaartgezelschap ‘Uitspanning na Arbeid’. Ook op muzikaal vlak heeft UNA concurrentie: in Kekerdom bij Nijmegen bestaat er sinds 1899 namelijk ook een fanfare ‘Uitspanning na Arbeid’. Sinds de statutenwijziging van 1975 is de officiële naam van het Valkenswaardse korps: ‘Uitspanning Na Arbeid’.
Leden
In de periode tot 1913 heeft harmonie UNA in ieder geval twee ‘soorten’ leden: werkende en honoraire leden. De werkende leden zijn de eigenlijke muzikanten. Honoraire leden zijn te vergelijken met donateurs, zij dragen bij aan de financiering van de harmonie.
De muzikanten zijn in het begin allemaal werknemer van de sigarenfabriek van Best. Wanneer deze koppeling is doorbroken en zich ook muzikanten kunnen aansluiten die niet bij ‘van Best’ werken is niet bekend. Wel is zeker dat in 1880 Harmonie UNA nog enkel uit ‘werklieden’ van ‘van Best’ bestaat en dat in 1904 UNA ook leden van ‘buiten’ kent. Ergens tussen beide tijdstippen moet het lidmaatschap van UNA ook voor niet-Van Best-werknemers mogelijk zijn gemaakt.
In de periode tot 1913 heeft harmonie UNA in ieder geval twee ‘soorten’ leden: werkende en honoraire leden. De werkende leden zijn de eigenlijke muzikanten. Honoraire leden zijn te vergelijken met donateurs, zij dragen bij aan de financiering van de harmonie.
De muzikanten zijn in het begin allemaal werknemer van de sigarenfabriek van Best. Wanneer deze koppeling is doorbroken en zich ook muzikanten kunnen aansluiten die niet bij ‘van Best’ werken is niet bekend. Wel is zeker dat in 1880 Harmonie UNA nog enkel uit ‘werklieden’ van ‘van Best’ bestaat en dat in 1904 UNA ook leden van ‘buiten’ kent. Ergens tussen beide tijdstippen moet het lidmaatschap van UNA ook voor niet-Van Best-werknemers mogelijk zijn gemaakt.
UNA tussen de beide wereldoorlogen, 1914 – 1942
Tussen de beide wereldoorlogen groeit Valkenswaard van 4.500 naar 12.000 inwoners. Het dorp ontwikkelt zich tot een belangrijk centrum van de sigarenindustrie waarin bijna de helft van de plaatselijke beroepsbevolking werkzaam is. De Valkenswaardse gemeenschap bestaat uit een kleine elite van fabrikanten en een grote groep arbeiders, de middenstand is klein in aantal. Juist in die periode viert Harmonie Uitspanning Na Arbeid op muzikaal gebied grote successen.
Na de heroprichting in 1914 gaat het snel bergopwaarts met het Valkenswaardse korps. Uiteindelijk volgt in 1938 promotie naar de hoogste klasse, de vaandelafdeling.
Tussen de beide wereldoorlogen groeit Valkenswaard van 4.500 naar 12.000 inwoners. Het dorp ontwikkelt zich tot een belangrijk centrum van de sigarenindustrie waarin bijna de helft van de plaatselijke beroepsbevolking werkzaam is. De Valkenswaardse gemeenschap bestaat uit een kleine elite van fabrikanten en een grote groep arbeiders, de middenstand is klein in aantal. Juist in die periode viert Harmonie Uitspanning Na Arbeid op muzikaal gebied grote successen.
Na de heroprichting in 1914 gaat het snel bergopwaarts met het Valkenswaardse korps. Uiteindelijk volgt in 1938 promotie naar de hoogste klasse, de vaandelafdeling.
Unastraat
Als een van de weinige Valkenswaardse verenigingen heeft Harmonie UNA ook een ‘eigen’ straat, namelijk de Unastraat. Op 10 juni 1921 maakt het bestuur van Bouwvereniging St. Joseph, de rechtsvoorganger van de huidige woningbouwvereniging Woningbelang, een keuze uit een ruim aantal mogelijke straatnamen, voorgelegd door de toenmalige burgemeester van Valkenswaard, Elise Kuijper.
Als een van de weinige Valkenswaardse verenigingen heeft Harmonie UNA ook een ‘eigen’ straat, namelijk de Unastraat. Op 10 juni 1921 maakt het bestuur van Bouwvereniging St. Joseph, de rechtsvoorganger van de huidige woningbouwvereniging Woningbelang, een keuze uit een ruim aantal mogelijke straatnamen, voorgelegd door de toenmalige burgemeester van Valkenswaard, Elise Kuijper.
UNA wordt ‘Koninklijk’
Bij het 75-jarig bestaan krijgt Uitspanning Na Arbeid het predikaat ‘Koninklijk’. Op 10 maart 1951 richt burgemeester Van Hellenberg Hubar een schrijven aan de Commissaris der Koningin van Noord-Brabant met het verzoek de verlening ‘te willen bevorderen’ in verband met het aanstaande 75-jarig bestaan. Op zaterdag 5 januari 1952 tijdens het feestconcert in de schouwburgzaal Were Di kan de burgemeester van Valkenswaard mededelen dat in opdracht van H.M. de Koningin het voortaan niet meer “Harmonie UNA” zal zijn doch “Koninklijke Harmonie UNA”.
Bij het 75-jarig bestaan krijgt Uitspanning Na Arbeid het predikaat ‘Koninklijk’. Op 10 maart 1951 richt burgemeester Van Hellenberg Hubar een schrijven aan de Commissaris der Koningin van Noord-Brabant met het verzoek de verlening ‘te willen bevorderen’ in verband met het aanstaande 75-jarig bestaan. Op zaterdag 5 januari 1952 tijdens het feestconcert in de schouwburgzaal Were Di kan de burgemeester van Valkenswaard mededelen dat in opdracht van H.M. de Koningin het voortaan niet meer “Harmonie UNA” zal zijn doch “Koninklijke Harmonie UNA”.
UNA nu…
Op dit moment telt de harmonie ongeveer 90 leden, verdeeld over het orkest en de slagwerkgroep.
Op dit moment telt de harmonie ongeveer 90 leden, verdeeld over het orkest en de slagwerkgroep.